W początkowej fazie rozwoju przebiega często bardzo podobnie do gruczolaka stercza. Choroba może mieć jednak bardzo podstępny przebieg. O ile gruczolak rozwija się w centralnej części narządu, dając dość wcześnie objawy, o tyle rak rozwija się zwykle w części obwodowej (dalej od cewki i szyi pęcherza) i objawy mogą wystąpić późno. Istotą różnicowania jest badanie palcem przez odbyt oraz USG i badanie krwi na poziom swoistego antygenu sterczowego PSA.
Warto tutaj zaznaczyć, że PSA nie jest markerem nowotworowym i nie należy go tak traktować. Jest to substancja produkowana w sterczu i swoista jedynie dla niego. Wzrost stężenia PSA w surowicy oznacza, że COŚ dzieje się w gruczole krokowym. Jest sygnałem ostrzegawczym i oznacza, że potrzebne jest działanie wyjaśniające.
Nieocenione usługi w diagnostyce raka stercza świadczy USG przezodbytnicze, które pozwala na bardzo dokładną ocenę gruczołu krokowego z bliskiej odległości przy użyciu sondy o wysokiej częstotliwości. Dzięki temu możemy zlokalizować podejrzane miejsca, z których pobieramy wycinki do badania histopatologicznego podczas biopsji gruczołu krokowego.